راهبردهای سه گانه دولت در محرومیت زدایی

هر چند که با پیروزی انقلاب اسلامی تلاش های فراوانی برای رفع محرومیت از مناطق روستایی و حاشیه شهرها انجام شد اما به دلیل شرایط تاریخی و مسائلی چون جنگ تحمیلی و تحریم ها باعث شد تا ریشه کنی آن چندان کار آسانی نباشد .

دولت روحانی از نخستین روزهای آغاز به کار دولت، توجه به مناطق محروم و حاشیه شهرهای غیر برخوردار از عدالت اجتماعی و اقتصادی را در دستور کار قرار داد. برای بررسی کارنامه دولت در زمینه رفع محرومیت لازم است نگاهی به اقدامات دولت یازدهم در زمینه توسعه روستایی، عدالت درمانی و توجه به حاشیه نشینی داشته باشیم.

** نظام سلامت و عدالت درمانی

یکی از درخشان ترین نمره های کارنامه چهار ساله دولت نظام سلامت است که توانست تا حدودی عدالت اجتماعی و درمانی در جامعه برقرار کند. برخی منتقدان می گویند طرح در مناطق روستایی بی تاثیر بوده اما به گواه خود مردم و مسوولان طرح نظام سلامت بیشترین آثار را در مناطق کمتر توسعه یافته کشور داشته است.

تا پیش از اجرای طرح نظام سلامت هزینه های درمانی بسیار بالا بود و مردم برای تامین این هزینه ها با مشکلات فراوانی روبرو بودند که دولت تدبیر و امید به درستی اولویت اول خود را برروی حوزه سلامت گذاشت.

مصوبه نظام سلامت دولت یازدهم از 15 اردیبهشت 93 در کشور آغاز شد و به اذعان بسیاری از افراد این طرح در سطح کشور و به ویژه در مناطق محروم توانسته تاثیر بسیار موثری در کاهش هزینه های درمانی خانوارها داشته باشد.

زیرپوشش بردن داروها و کاهش ویزیت مراکز درمانی، کاهش هزینه های درمان خانوارها، توجه جدی به نوسازی و بهسازی فضاها، امکانات و تجهیزات حوزه سلامت، راه اندازی بخش های مختلف در مراکز درمانی، اجرای پروژه های متعدد زیرساختی حوزه بهداشت و درمان و افزایش تعداد پرسنل و کادر پزشکی و درمانی در مراکز را می توان از جمله دستاوردهای طرح تحول نظام سلامت در کشور است.

** محرومیت زدایی از روستا

تامین نیازهای اولیه جوامع روستایی به ویژه آب شرب و بهداشت از اهمیت و جایگاه ویژه ای در زندگی روستایی برخوردار است. آبرسانی به مناطق روستایی یکی از مهمترین کارهایی بود که در دولت یازدهم در روستاهای کشور انجام شد. برپایه آمار اعلام شده از سوی دولت در سال 1395 نزدیک به سه هزار روستا از نعمت تامین آب شرب مناسب و پایدار برخوردار شدند.

مقایسه چنین عملکردی با سال پایانی دولت پیبشین نشان از آن دارد که در این دولت تسریع در آبرسانی به روستاهای کشور بیش از 6 برابر بوده است؛ در دولت پیشین به طور متوسط سالانه 240 روستا آبرسانی می شد.

اما اقدامات دولت در زمینه توسعه روستایی تنها به آب رسانی ختم نشد بلکه در این دولت گاز کشی به روستاها در دستور کار قرار گرفت. هر چند که گازکشی به روستاها در دولت های پیشین هم در برنامه های توسعه روستایی قرار گرفت اما در این زمینه عملکرد دولت یازدهم نسبت به دولت های قبل پرشتاب تر بود.

«حسن روحانی» رییس جمهوری در نخستین نشست خبری سال 96 با اشاره به برنامه های دولت در زمینه توسعه روستایی گفت: تمام روستاهای گازکشی شده تا سال 92، 14 هزار روستا بوده است اما در این دولت، 9 هزار روستای دیگر گاز کشی شده اند.

او اظهار کرد: در این دولت به تمام روستاهای بیش از 10 خانوار، برق رسانی شده است. برای آبرسانی در روستاها هم کار بزرگی انجام شد و 5200 روستا در این دولت از آب بهداشتی برخوردار شدند. راه‌های روستایی و کارهای درمانی و آموزشی، ارتباطات و اینترنت نیز در دستور کارمان بوده است. کما اینکه 25 هزار روستا در ایران دارای اینترنت هستند.

** ترویج عدالت محوری در حاشیه ها

در کنار روستاها یکی دیگر از مناطقی که بشدت از محرومیت رنج می برد حاشیه نشینان هستند این گروه که بیشتر آنان مهاجران روستایی یا طبقه فقیر و کم درآمد را در بر می گیرند از لحاظ اجتماعی و اقتصادی نابرابری های فراوانی را تجربه می کنند.

در دولت یازدهم اقدامات گوناگونی برای محرومیت زدایی از این مناطق شکل گرفت. یکی از مهمترین این اقدامات پوشش بیمه خدمات درمانی بود که «سیدحسن قاضی زاده هاشمی» وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به تازگی در مورد آن گفته است: 80 درصد جمعیت حاشیه نشین زیر پوشش هیچ بیمه ای نبودند.

او گفت: وزارت بهداشت و درمان بر اساس سیاست عدالت محورانه و حمایت از محرومان دولت تدبیر و امید و اولویت پوشش بیمه ای همه مردم اقدامات بسیار با ارزشی در این حوزه انجام داده است.

یکی دیگر از مشکلات حاشیه نشینان ناهمخوانی فرهنگ آنان با زندگی شهری است، از همین رو دولت روحانی به راحتی از کنار آن این مشکل گذر نکرد بلکه با برخورد علمی، دقیق و کارشناسانه، به رفع مشکلات این قشر از جامعه پرداخت .

یکی از مهمترین اقدامات ایجاد شورای بازآفرینی حاشیه نشینی بود .

در این ارتباط، «عبدالرضا رحمانی فضلی» وزیر کشور در گزارشی درباره عملکرد این وزارتخانه در دولت یازدهم اظهار کرد: با وجود این‌که برنامه‌های کوتاه‌مدت برای ساماندهی حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ در اولویت است اما برنامه‌های بلندمدت نیز در این زمینه تدوین خواهد شد تا در برنامه ششم توسعه گنجانده شود.

و در پایان باید گفت هر چند که ریشه کنی فقر و افزایش برابری اجتماعی در شرایط کنونی کاری بس دشوار است اما تداوم راهبرد و برنامه های دولت کنونی در بلند مدت می تواند نقاب فقر و محرومیت را از چهره برخی از مناطق کشور بردارد.