سقفی با خشتی از مرگ!

به راحتی می‌توان به این نکته پی برد که وجود بافت فرسوده و ناایمن در مناطق شهری و روستایی از مهمترین علل بالا رفتن میزان تلفات در اینگونه حادثه است. درحال حاضر وجود بیش از 76هزار هکتار بافت و ۲۷۰۰‌محله تاریخی، فرسوده و حاشیه نشین در استان‌های مختلف که 20‌میلیون نفر از مردم کشورمان در آن سکونت دارند، بیانگر این واقعیت تلخ وتکان دهنده است، که باید به دنبال وقوع هر لرزش زمین هرچند که در مقیاس چند ریشتر روی دهد باید منتظر آمار بالای تلفات انسانی باشیم. با نگاهی به آمار تلفات زلزله‌هایی که درچند دهه گذشته در مناطق مختلف کشور از جمله، از زلزله‌های خرداد1351 «قیر» و «کارزین »، مرداد1369 «رودبار» و «منجیل»، اردیبهشت 1376 «بجنورد» و «اردبیل » و دی 1382 «بم»روی داد و موجب از دست رفتن جان انسان‌های بسیاری شد وخسارت‌های مالی زیادی را نیز وارد کرد، به جرئت می‌توان گفت که بالاترین میزان جان باخته‌ها متعلق به بافت‌های روستایی و فرسوده بود و ساختمان‌هایی که نوساز بوده و از لحاظ استحکام بیشترین میزان استاندارد را دارا بودند کمتر فرو ریختند یا در برابر خرابی‌ها بیشترین مقاومت را داشته‌اند.

درحالی که این روزها برخی از افراد و گروه‌ها سعی دارند تا گناه این تلفات را به گردن یکدیگر بیاندازند که این موضوع هیچ تأثیری برغم و اندوه خانواده جانباختگان ندارد، باید به این نکته اشاره کرد که به جای این جدال‌ها باید علت‌ها را یافت و با توجه به مشکلات و نقاط ضعف‌ها در صدد رفع آن بود. نگاهی به حوادث مرگباری که هر ساله درکشور روی می‌دهد نشان می‌دهد که در این مواقع تنها علت را می‌جوییم و هیچ سعی و تلاشی برای رفع آن نداریم، مثلاً با آنکه همه می‌دانند که علل تصادفات مرگبار در کشور، ناایمن بودن خودروها، وضعیت بد جاده‌ها و عوامل انسانی است چقدر در زمینه رفع آنها گام برداشتیم.

وقتی برای نوسازی بافت فرسوده، تسهیلات مناسب با حداقل سود به اندازه کافی وجودندارد و مراجعان با سنگ اندازی مواجهه می‌شوند یا اینکه هزینه ساخت و ساز یک واحد استاندارد و مقاوم در برابر زلزله از توان روستاییان و افراد کم درآمد خارج است و هیچ ناظری براین ساخت و سازها دقت دقیق ندارد، چگونه می‌توان توقع داشت که آمار تلفات زلزله را در سال‌های آتی به حداقل ممکن رساند.

درحالی که نگارنده قصد محاکمه یا تبره هیچ گروه و شخصی را ندارم، اما باید به این نکته اذعان داشت که همگان در این مواقع سهیم هستیم، این کاستی‌ها تنها به یک دوره و زمان خلاصه نمی‌شود و دلیل این مدعا نیز این است که اگر خدای ناکرده بازهم در مناطقی که سال‌های پیش زلزله روی داد و بازسازی شده‌اند، دوباره این اتفاق تلخ بیفتد، آیا تلفات کمتر خواهد بود یا بر شدت آمار تلفات افزوده خواهد شد. یادمان نرود که اگر امروز به فکر رفع دقیق نواقص موجود باشیم، فردا هرگز متحمل تلفات جانی و مالی که جبران آن سخت خواهد بود نخواهیم شد، تجربه‌ای که سایر کشورها از آن بالاترین درس را گرفتند.